Sociaal domein

Toelichting wijziging

Verzamelbesluit / financiële rechtmatigheid
1.    Taakstelling subsidies (BW-8290 )

Jaarlijks verleent de gemeente op basis van de maatschappelijke vraag subsidie aan diverse maatschappelijke instellingen. In de begroting 2021 is een structurele besparing van 1,7 miljoen euro opgenomen, welke bij de vaststelling van de begroting incidenteel in 2021 en 2022 is verlaagd met respectievelijk 145.000 euro en 25.000 euro. Na aftrek van de structurele besparingen die reeds vanaf 2020 zijn gerealiseerd en de concrete besparingen waartoe bij de begroting 2021 is besloten, resteert voor 2021 nog een besparingsopgave van 820.000 euro. Gedeeltelijke invulling van dit bedrag vindt nu via deze wijziging plaats door het verlagen van subsidiebudget op de hoofdtaakvelden 3 Economie, 4 Onderwijs, 5 Sport, cultuur en recreatie, 6 Sociaal domein en 7 Volksgezondheid en milieu.

2.    Budget software sociaal domein

Het budget voor software zorg sociaal domein worden overgeheveld naar hoofdtaakveld 0 Bestuur en ondersteuning.

3.    Wijkbudgetten
  Betreft de aanpassing van de baten en lasten bij de wijkbudgetten.

4.   Maartbrief 2021 gemeentefonds - TONK (RAAD-6612 )

Vanuit het Rijk ontvangt de gemeente middelen voor de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK). Hiervoor is een beleidsregel vastgesteld, bedoeld voor inwoners met een fors gedaald inkomen door de coronacrisis. Bij hoge woonkosten waar geen andere oplossing voor is, kan men een aanvraag indienen. Het Rijk heeft hiervoor 351.000 euro beschikbaar gesteld.

5.   Coronacrisis - overbrugging zelfstandigen (BW-7768 )

Vanuit het Rijk ontvangt de gemeente middelen voor de Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers (TOZO). De regeling heeft tot doel zelfstandigen tijdelijk in hun levensonderhoud te voorzien en een lening te verstrekken voor bedrijfskapitaal om hiermee hun bedrijf tijdens de coronacrisis in stand te kunnen houden. In 2021 zijn twee voorschotten verstrekt voor in totaal 2,1 miljoen euro. Deze bedragen worden conform ons besluit beschikbaar gesteld aan de gemeente Hengelo die de uitvoering van de TOZO in deze regio coördineert.

6.    Inzet extra formatie

Bij de begroting 2021 is besloten om het project Schuldenlab met een jaar te verlengen en de formatie tijdelijk uit te breiden met 4,0 fte schuldenspecialisten. De personele lasten van 296.000 euro in 2021 worden via de wijziging administratief verwerkt, ten laste van de bij de begroting opgenomen stelpost. Verder is bij de begrotingsbehandeling 2021 besloten tot een structurele formatie-uitbreiding met 2,5 fte toezichthouders jeugd/wmo (185.000 euro) en 2,0 fte medewerkers juridische zaken (164.000 euro). De hiervoor in de begroting opgenomen stelposten zijn ingezet.

7.    Gemeentefonds - Maatschappelijke opvang

In de septembercirculaire 2020 en in de maartbrief 2021 van het gemeentefonds zijn de budgetten voor maatschappelijke opvang bijgesteld.

8.   Septembercirculaire 2020 - Beschermd Wonen

In de septembercirculaire 2020 van het gemeentefonds is het budget voor beschermd wonen bijgesteld.

9.   Project brede aanpak dak- en thuisloosheid - Budgetoverheveling slotrapportage 2020 (RAAD-6342 )

Voor de brede aanpak dak- en thuisloosheid van het ministerie van VWS, Binnenlandse Zaken en SZW heeft Almelo als centrumgemeente een plan van aanpak ingediend met een begroting. De landelijke aanpak loopt tot eind 2021. Het Rijk heeft besloten de centrumgemeente Almelo voor de uitvoering van het plan van aanpak in 2020 en 2021 een eenmalige financiële impuls van 472.000 euro te verstrekken. De gemeente heeft deze bedragen via de meicirculaire 2020 ontvangen. Het bedrag van de jaarschijf 2020 is overgeheveld naar 2021 zodat volledig uitvoering kan worden gegeven aan het plan van aanpak.

Diverse bijstellingen
10.    Juridische advieskosten

Alle juridische kosten van het sociaal domein (onder andere over invordering) worden onder dit taakveld verantwoord. Er lopen met een aantal partijen complexe juridische procedures. Dit betreft vooral Wmo gerelateerde procedures. Hiervoor zijn we verplicht externe juridische kennis in te huren. Op basis van de huidige kosten wordt een overschrijding van 100.000 euro op dit budget verwacht.

11.   Kapitaallasten - afschrijvingen

De kapitaallasten zijn herrekend op basis van de werkelijke boekwaarden per 1 januari 2021. Omdat een aantal investeringsprojecten lager uitvalt danwel later tot uitvoering komt, is er sprake van een onderuitputting op de kapitaallasten. Deze onderuitputting valt incidenteel vrij.

12.    Veilig Thuis Twente (BW-8352 )

Op 7 januari 2020 is de raad geïnformeerd over de maatregelen die de 14 Twentse gemeenten gezamenlijk wilden nemen om de situatie bij Veilig Thuis Twente (VTT) te verbeteren. De raad heeft zich ook voor deze maatregelen ingezet en heeft een extra bijdrage voor VTT van 69.000 euro structureel in de begroting 2021 opgenomen voor het geval de Rijksmiddelen VTT niet zouden worden opgehoogd. Inmiddels is de dekking voor de regionale VTT maatregelen geheel gevonden in de extra Rijksmiddelen die Centrumgemeente Enschede voor de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling ontvangt. De bij de begroting 2021 structureel opgenomen extra bijdrage van 69.000 euro aan VTT komt hiermee te vervallen.

Overige toelichtingen
Inkomensregeling bijstand BUIG
We stellen voor de begroting niet bij te stellen, maar geven hieronder een toelichting op de belangrijkste ontwikkelingen.

Aantal bijstandsdossiers constant
We zien over eerste maanden nog geen stijging van het aantal bijstandsdossiers als gevolg van de coronapandemie. We voorzagen in de programmabegroting 2021 een stijging tot een gemiddelde van 3.000 dossiers in 2021. Na de eerste drie maanden van 2021 staat dit aantal rond de 2.700 dossiers. Maar het is te vroeg om daar conclusies aan te verbinden. Het verloop van de coronapandemie is ongewis en daarmee blijft de onzekerheid over de economische vooruitzichten groot.

Onzekerheid over rijksbudget BUIG
Daarnaast is er onzekerheid over het definitief rijksbudget dat Almelo ontvangt voor de BUIG. Het definitieve budget wordt pas eind september bekendgemaakt. Het kan dus zijn dat als landelijk de verwachte groei aan uitkeringen uitblijft, ook het budget zal worden verlaagd.

Bij najaarsrapportage meer zicht op ontwikkeling bijstand
Gezien die onzekerheid blijft de prognose zoals opgenomen in de begroting (tekort op de BUIG van 3,5 miljoen euro) vooralsnog gehandhaafd en wordt bij de najaarsrapportage de balans opnieuw opgemaakt.

Wmo/Jeugd
We stellen voor de begroting niet bij te stellen, maar geven hieronder een toelichting op de belangrijkste ontwikkelingen.

Uitgaven Wmo en Jeugd lager dan verwacht
Zowel bij de Wmo als de Jeugd zien we op basis van de ontwikkelingen in de laatste maanden van 2020 dat de verwachte uitgaven iets lager zullen zijn dan begroot. Bij elkaar een voordeel van 0,53 miljoen euro. Gezien de onzekerheid in dit stadium van het begrotingsjaar wordt voorgesteld de begroting niet te wijzigen in de voorjaarsrapportage en bij de najaarsrapportage de balans opnieuw op te maken.

Realisatie besparingsopgave nog onzeker
De besparingsopgave op Wmo en Jeugd bedraagt ruim 5,4 miljoen euro. We zien dat de getroffen maatregelen uit de Maatregelenplannen 1, 2 en 3 structureel leiden tot het voorkomen van ruim 4 miljoen euro aan uitgaven. Dit wordt vooral gerealiseerd met de Doorbraakmethode en de maatregel Kwaliteitsoptimalisering.  Ondanks de uitvoering en gerealiseerde besparingen van de hierboven genoemde Maatregelenplannen wordt de financiële uitzetting door de autonome groei niet volledig teniet gedaan door de genomen maatregelen. De autonome groei is groter dan de toename van het Rijksbudget.

Rijksbudget voor Jeugd structureel te laag
Het onderzoeksbureau AEF heeft op verzoek van het Rijk en de VNG onderzocht of er structureel extra middelen nodig zijn voor de uitvoering van de Jeugdwet, en welke maatregelen er genomen kunnen worden om de kosten te verlagen. De uitkomsten van het onderzoek zijn verwoord in het rapport "Stelsel in groei: een onderzoek naar financiële tekorten in de jeugdzorg" van december 2020. Het tekort op jeugdzorg was landelijk 1,6 - 1,8 miljard euro in 2019.  De conclusies van AEF zijn herkenbaar voor Almelo. Ook wij zijn geconfronteerd met een sterke autonome groei bij de jeugdzorg.  AEF concludeert dat het Rijk de sleutel voor de oplossing in handen heeft. De sterke afhankelijkheid van het Rijk bemoeilijkt een prognose voor het einde van het jaar.

Voor 2021 incidenteel extra middelen, maar ook extra inspanningen
Het Rijk is de afgelopen jaren zeer terughoudend geweest met het verhogen van budget voor de uitvoering van de Jeugdwet, maar heeft onlangs incidenteel 613 miljoen euro beschikbaar gesteld aan gemeenten. Hiervoor worden extra inspanningen van gemeenten verwacht. Veel van de gevraagde inspanningen worden al door de gemeente uitgevoerd. Wij voorzien bij de najaarsrapportage een completer beeld.